P. Ruchlewski: Spacery subiektywne z bohaterami Grudnia to unikalny moment

 

Grudzień to tradycyjnie czas refleksji nad dramatycznymi wydarzeniami w historii Polski: rewoltą grudniową 1970 roku i wprowadzeniem Stanu Wojennego w 1981 roku. Jak miasto Gdańsk i Europejskie Centrum Solidarności (ECS) pielęgnują pamięć o tych bohaterach i jakie wydarzenia przygotowano w ramach projektu „Gdańsk Pamięta 2025”? Na te pytania odpowiada dr Przemysław Ruchlewski, kierownik Wydziału Naukowego i Zbiorów ECS, w rozmowie dla Radia Kaszëbë.

 

Cele Obchodów i Rola ECS w Kultywowaniu Pamięci

Europejskie Centrum Solidarności co roku organizuje Dni Pamięci, aby przypominać o wydarzeniach, które ukształtowały najnowszą historię Polski. Głównym celem obchodów jest edukacja, upamiętnienie ofiar oraz podkreślenie, że bez krwawej rewolty Grudnia 1970 roku nie byłoby Polskiego Sierpnia 1980 roku i powstania Solidarności. Protest robotników w 1970 roku był bezpośrednią reakcją na podwyżki cen i marazm gospodarczy, a jego brutalne stłumienie doprowadziło do śmierci 43 osób. Kluczowe jest przypominanie nazwisk bohaterów, którzy ponieśli ofiarę – stracili życie, zdrowie, pracę czy możliwość studiowania – dla wolnej, demokratycznej Polski. Pamięć ta przetrwała lata 70., podbijana przez opozycję demokratyczną, i stanowiła fundament pod strajki okupacyjne w 1980 roku – świadomą lekcję wyciągniętą z doświadczenia roku 1970.

Znaczenie i Symbolika Rocznic Grudniowych

W tym roku Europejskie Centrum Solidarności w szczególny sposób obchodzi 55. rocznicę Grudnia ’70. Dr Ruchlewski podkreśla, że dzięki staraniom m.in. ECS oraz posła Piotra Adamowicza, w kalendarzu politycznym ustanowiono oficjalne Dni Pamięci Grudnia 1970 na 16, 17 i 18 grudnia, obejmujące Gdańsk, Gdynię, Szczecin i Elbląg. Ważnym miejscem pamięci jest Pomnik Poległych Stoczniowców 1970, który również świętuje rocznicę – 45 lat od odsłonięcia. Był to pierwszy pomnik w Bloku Wschodnim, który wprost oskarżał komunistów o zbrodnię. ECS, poprzez działalność naukowo-wydawniczą i edukacyjną, dba o to, by zwłaszcza młode pokolenie rozumiało, że ich obecne życie w demokratycznym kraju jest wynikiem ofiary złożonej przez tamtych ludzi.

Harmonogram Obchodów „Gdańsk Pamięta 2025” i Wydarzenia Kulminacyjne

W ramach projektu „Gdańsk Pamięta 2025” ECS przygotowało różnorodny program, skierowany do szerokiej publiczności, od naukowców po młodzież. Dr Ruchlewski szczególnie zaprasza na spacery subiektywne (13-14 grudnia) ze świadkami historii, takimi jak Jacek Taylor, Januta Kuroń i Andrzej Czuma, dając unikalną szansę poznania historii z pierwszej ręki. 13 grudnia odbędzie się celebra upamiętniająca Stan Wojenny (złożenie wieńców pod Bramą nr 2), natomiast kulminacją obchodów Grudnia ’70 jest dzień 16 grudnia. Tego dnia o godzinie 19:00 w ECS odbędzie się specjalny koncert: orkiestra wykona utwór „Lacrimosa” Krzysztofa Pendereckiego, skomponowany specjalnie na odsłonięcie Pomnika Poległych Stoczniowców w 1980 roku. Cały program obejmuje także warsztaty edukacyjne, spektakle teatralne i zakończoną dwudniową konferencję naukową.

Edukacja i Przekazywanie Historii Młodym Pokoleniom

Dr Ruchlewski optymistycznie ocenia świadomość historyczną młodzieży na Wybrzeżu, choć przyznaje, że historia ta dla nich to „prachistoria”. Wiedza o Grudniu jest przekazywana w rodzinach, a wiele instytucji – w tym ECS – prowadzi zajęcia edukacyjne, które cieszą się dużym zainteresowaniem. Kluczowa rola w tym procesie przypada nauczycielom, którym dr Ruchlewski dziękuje za dbałość o najnowszą historię kraju. Celem jest ciągłe edukowanie i przypominanie, że „państwo bez historii jest niczym”. Poprzez różnorodne formy aktywności, ECS dąży do promowania zrozumienia i kultywowania dziedzictwa, podkreślając historyczne znaczenie ustanowienia przez Sejm Dni Pamięci Grudnia 1970. Szczegółowy harmonogram obchodów dostępny jest na stronie internetowej www.ecs.gda.pl.