Alimenty: Obalamy Mity. Kogo Dotyczą, Jak Długo Trwają i Co Grozi za Ich Brak? Eksperci Prawa Rodzinnego Tłumaczą

Obowiązek alimentacyjny to jeden z najbardziej powszechnych, a jednocześnie obarczonych licznymi mitami tematów w polskim prawie rodzinnym. Czy świadczenia kończą się automatycznie po 18. urodzinach? Czy 800+ ma wpływ na wysokość zasądzanych kwot? I co najważniejsze – co zrobić, gdy rodzic uchyla się od płacenia? W najnowszej audycji Radia Kaszëbë adwokat Patrycja Miąskowska i radca prawny Michał Książek z Kancelarii Miąskowska i Książek wyjaśnili, czym w świetle prawa są alimenty, jak są ustalane, oraz jak szeroki jest krąg osób uprawnionych i zobowiązanych.

Jak Prawo Definiuje Obowiązek Alimentacyjny?

Obowiązek alimentacyjny, określony w artykule 128 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, jest zobowiązaniem do dostarczania środków utrzymania oraz środków wychowania. Prawnicy podkreślili, że potoczny mit o alimentach jako wyłącznie comiesięcznej gotówce jest nieprawdziwy. Środki te obejmują nie tylko pieniądze (świadczenie najczęściej zasądzane), ale także zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb w naturze – czyli wyżywienie, mieszkanie, ubranie, leczenie (tzw. wikt i opierunek), a także wydatki na edukację, rozwój fizyczny i kulturę. W przypadku małoletnich lub osób niepełnosprawnych, obowiązek może być spełniany również poprzez osobiste starania (np. pranie, sprzątanie, opieka).

Wysokość Alimentów – Liczą Się Potrzeby i Potencjalne Zarobki

Ustalając wysokość świadczeń, sąd kieruje się dwoma czynnikami: usprawiedliwionymi potrzebami uprawnionego oraz zarobkowymi i majątkowymi możliwościami zobowiązanego. Kluczowym elementem jest to, że sąd bada nie tylko faktycznie osiągany dochód, ale także to, ile zobowiązany MÓGŁBY zarabiać, biorąc pod uwagę jego wykształcenie i kwalifikacje. Nawet jeśli rodzic celowo wykonuje słabopłatną pracę, sąd ma prawo orzec alimenty na podstawie jego realnych możliwości zarobkowych. W kontekście świadczeń, takich jak 800+, prawnicy wyjaśnili, że co do zasady nie wlicza się ich do dochodu przy kalkulacji alimentów, jednak niektóre sądy mogą brać je pod uwagę w przypadku kosztów dodatkowych, np. związanych z rozrywką czy wyjazdami.

Krąg Zobowiązanych: Nie Tylko Rodzice i Dzieci

Eksperci jednoznacznie obalili mit, że alimenty dotyczą wyłącznie relacji rodzic-dziecko. Obowiązek jest szeroki i obejmuje krewnych w linii prostej (wstępni i zstępni) oraz rodzeństwo. Obowiązek alimentacyjny może dotyczyć małżonków, a także każdej osoby, która znajduje się w niedostatku (czyli nie jest w stanie pokryć swoich podstawowych kosztów egzystencji). Ważne jest zachowanie kolejności: w pierwszej kolejności alimenty dochodzone są od rodzica, a dopiero gdy jest to nieskuteczne, zobowiązanie przechodzi na dalszych krewnych, np. dziadków. Co istotne, obowiązek alimentacyjny rodzica wobec dziecka jest niezależny od tego, czy przysługuje mu władza rodzicielska.

Kiedy Kończy Się Obowiązek Alimentacyjny i Co Zrobić w Sytuacji Bezradności?

Największym mitem jest automatyczne wygaśnięcie alimentów po 18. urodzinach lub ukończeniu studiów. Prawnicy podkreślili, że obowiązek ustaje dopiero w momencie, gdy uprawniony jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Trwa on dopóty, dopóki dziecko kontynuuje naukę i nie ma możliwości zarobkowania. Rodzic może wnieść powództwo o stwierdzenie wygaśnięcia obowiązku, gdy dziecko z własnej winy uchyla się od pracy lub gdy płacenie alimentów powoduje nadmierny uszczerbek dla zobowiązanego. Odpowiadając na pytanie słuchacza, prawnicy wskazali, że w sytuacjach, gdy komornik jest bezradny (ojciec pracuje „na czarno”), jedyną drogą jest pociągnięcie dłużnika do odpowiedzialności karnej za przestępstwo niealimentacji.