Rewolucja w oczyszczaniu ścieków: Jak „Szlamnik” zmienia Pomorze?

[PODCAST]

W Radiu Kaszëbë gościliśmy Rafała Węglarka, zastępcę kierownika działu programów regionalnych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Rozmowa dotyczyła drugiej edycji programu „Pożyczka ekologiczna Szlamnik”, którego celem jest uporządkowanie gospodarki ściekowej na Pomorzu. Rafał Węglarek omówił aktualny stan gospodarki wodno-ściekowej w regionie, wyzwania związane z modernizacją oczyszczalni i kanalizacji, a także przedstawił zmiany i korzyści płynące z nowej edycji programu. Podkreślił również znaczenie dostosowania się do zaostrzonych norm unijnych.

Nowa Dyrektywa Ściekowa: Wyzwania dla Pomorza

Pomimo, że ponad 80% obszarów Pomorza jest skanalizowanych, nadal istnieją znaczące dysproporcje, a w niektórych gminach poziom skanalizowania utrzymuje się poniżej 50%, a nawet 40%. W regionie funkcjonują 102 oczyszczalnie ścieków w ramach ponad 90 aglomeracji. Chociaż większość z nich spełnia obowiązujące normy, około 30 oczyszczalni nadal boryka się z problemami w zakresie jakości odprowadzanych ścieków. Co więcej, poza aglomeracjami, dziesiątki lokalnych, często wyeksploatowanych oczyszczalni oraz nieszczelnych zbiorników bezodpływowych stanowią poważne zagrożenie ekologiczne. Brak modernizacji i zaniedbania w tej dziedzinie mogą prowadzić do katastrof ekologicznych, kar finansowych oraz sankcji administracyjnych nakładanych przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska. W perspektywie nadchodzącej, nowej dyrektywy ściekowej, która wejdzie w życie w 2027 roku i zaostrzy dotychczasowe normy, szybkie działania modernizacyjne stają się kluczowe.

Szlamnik – Sukces Pierwszej Edycji i Rozwój w Drugiej

Pierwsza edycja programu „Szlamnik”, mająca na celu poprawę efektywności pracy oczyszczalni ścieków, okazała się ogromnym sukcesem. Z początkowej alokacji 31 milionów złotych, budżet został zwiększony do 49,5 miliona złotych, a środki te niemal w całości się wyczerpały. W sumie 18 podmiotów, w tym gminy i spółki komunalne, skorzystało z dofinansowania w formie pożyczko-dotacji. Dzięki temu opracowano 12 dokumentacji projektowych dla inwestycji w sieć kanalizacyjną i modernizację oczyszczalni, zmodernizowano 10 oczyszczalni ścieków i zbudowano blisko 8 km kolektora ściekowego. Program przyczynił się również do zmniejszenia zużycia energii na obiektach komunalnych o około 300 tysięcy kWh rocznie. Te wyniki pokazują pozytywny wpływ inicjatywy na poprawę infrastruktury wodno-kanalizacyjnej w regionie.

Nowe Możliwości Finansowania i Partnerstwo z PFR

Druga edycja programu „Pożyczka ekologiczna Szlamnik” wprowadza szereg korzystnych zmian, zarówno finansowych, jak i rzeczowych. W ramach rozszerzonego zakresu rzeczowego możliwe jest teraz finansowanie budowy nowych oczyszczalni ścieków (wcześniej tylko modernizacja i rozbudowa) oraz kompleksowej budowy lub modernizacji sieci kanalizacji sanitarnej, włącznie z rozgałęzieniami. Nowością jest również możliwość dofinansowania zadań związanych z zagospodarowaniem osadów ściekowych. Z punktu widzenia finansowego wprowadzono możliwość zaliczkowania oraz finansowania podatku VAT, niezależnie od prawa do jego odzyskania. Budżet obecnej edycji wynosi 60 milionów złotych, z perspektywą zwiększenia do 80 milionów złotych, co stanowi znaczący wzrost w porównaniu do poprzedniej edycji. Program jest realizowany w partnerstwie Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku oraz Pomorskiego Funduszu Rozwoju. Szczegółowe informacje oraz formularze wniosków są dostępne na stronach internetowych obu instytucji.

„Szlamnik” – Długodystansowy Ptak i Symbol Ekorozwoju

Nazwa „Szlamnik” to pomysł kolegi Rafała Węglarka, Marcina, który konsekwentnie nawiązuje do nazw ptaków. Szlamnik to ptak długodystansowy, pokonujący ogromne odległości (nawet 11 tysięcy kilometrów), co symbolizuje długoterminowy i ambitny charakter programu. Chociaż w Polsce nie zamieszkuje na stałe, można go spotkać w okresach wiosenno-jesiennych. Jego brunatne upierzenie stanowi również zaskakująco trafną analogię do tematyki ścieków nieoczyszczonych. Ta oryginalna nazwa, mimo początkowych skojarzeń ze szlamem, idealnie wkomponowała się w misję programu, podkreślając jego związek z ochroną środowiska i gospodarką wodno-ściekową. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku od lat aktywnie wspiera projekty w tym zakresie, mając nadzieję na kompleksowe uporządkowanie gospodarki ściekowej w regionie.